یادداشت جلسه شانزدهم و هفدهم؛ احسان تکلوی بختیاری
به نام خدا
نقد متن مهدی ملا رستمی با عنوان: فرم و روش اندیشیدن هابز در مورد سیاست چگونه است ؟
هابز جوهر همه ی امور را حرکت می داند و وضعیت طبیعی را وضعیت دارای حرکت می داند. در این موضوع هابز دنباله روی تفکر گالیله است، نگاه هابز به علم سیاست متاثر از همین نگاه وی و بر اساس فرم روش شناسی فلسفه ی دکارتی است. فرم هندسه وار که پدیدار ها را به عوامل اولیه شکل دهنده ی آنها می شکند و از ترکیب مجدد آنها به شناخت امور می پردازد. بدین ترتیب هابز با شکستن حکومت به عوامل اولیه تشکیل دهنده ی آن یعنی مردم و حرکت که جوهره ی آنهاست یعنی امیال و خواسته ها، و ترکیب مجدد این حرکات دولت را بصورت یک موجودیت قراردادی که بخشی از آزادی مردم را گرفته به جای آن امنیت را به آنها هدیه می دهد تحلیل می کند. اما در این میان پرسش های زیادی مطرح می شود که توجه به آنها می تواند مارا به فهم دقیقتری از جملات فوق برساند. ابتدا اینکه چرا هابز جوهر امور را حرکت می داند؟ ضرورت این موضوع در نگاه هابز چیست؟ و اگر هابز جوهر را حرکت می داند، چگونه می توانست اینگونه نباشد؟
در کنار این مورد باید فهمید که بنا به چه ضرورتی هابز نگاه هندسه وار و یا نگاه تکوینی در فهم حکومت دارد.؟تا زمانی که ضرورت این موضوع روشن نباشد، این گزاره در حد یک گزاره ی خبری که ارجاعی به خارج از متن دارد باقی می ماند و از این رو که بنده به عنوان خواننده شناخت خوبی از نگاه هابز در مورد سیاست ندارم، نمی توانم با این جمله همراهی کنم وضرورت طرح هابز را به روشنی متوجه شوم. تمام توان من در همراهی با این عبارت محدود به بررسی صدق این گزاره با متن کتاب هابز خواهد ماند و چون از بررسی این کتاب عاجزم از همراهی با متن هم عاجز می شوم. طرح لزوم استفاده هابز از روش تجزیه و ترکیبی در متن اتفاق نیفتاده است و به همین دلیل در حد یک عبارت خبری باقی می ماند و بیشتر از یک اطلاع تاریخ فلسفه ای کمک بیشتری به فهم هابز برای من نمی کند. زیرا پرسش اساسی اینکه چرا هابز از چنین روشی استفاده می کند و این روش باعث ایجاد چه نوع نگاهی به سیاست می تواند باشد، در متن به خوبی روشن نشده است.
در ابتدا باید ذکر کنم که در متن فرم روش شناسی هابز متاثر از دکارت ذکر نشد بلکه عنوان شد که فرم پرداختن هابز به مسایل متاثر ار روش هندسی است همانند دکارت که روش هندسه را بکار می برد اما نوع استفاده از هندسه در روش هابز متفاوت از دکارت است.«نوع عقلی که هابز بر اساس آن در پی تحلیل جامعه و حکوت است نیز مبتنی بر روش ریاضی - هندسی است. اما نوع استفاده هابز از روش هندسه با نوع استفاده دکارت متفاوت است»